🖍 جمع آوری و ترجمه : جناب مهندس عیسی نوروزی پور
📉 شرکت :پتروشیمی خراسان
📆 بیست و هشتم اردیبهشت 1398
کاهش هدر رفت آمونیاک در مراحل مصرف کود اوره
جهت كاهش آمونياك آزاد شده در هنگام مصرف اوره در خاك مي بايست موارد ذيل را مد نظر گرفت:
- بهترين زمان مصرف كود اوره بلافاصله قبل از بارش بارانی با رنج 7-14 mm مي باشد كه كمترين هدر رفت آمونياك را به همراه خواهد داشت ولي مي بايست نسبت به دريافت و جذب زياد آن در گياه و همچنين هدر رفت آن از طريق شستشوي با آب باران توجه داشت.
- ااستفاده از كود در زمينها و گياهان خيس كه همراه با وزش باد و يا آفتاب باشد خودداري گردد.
- مصرف اوره در خاك هایی با PH>7.1 همراه با ريسك مي باشد.
- اوره مي بايست حداقل ده روز قبل از اينكه زمين كشاورزي آهك اندود شود استفاده شود.
- در صورتيكه زمين كشاورزي آغشته به آهك شود مي بايست مصرف اوره با تاخیر سه ماهه صورت پذيرد.
- حداقل ده روز بعد از دوغابي كردن زمين كشاورزي ، كود اوره مصرف شود
- از آميختن و قاطي كردن كود اوره با دانه های بذر به جهت كاهش هدر رفت آمونياك خوداري نماييد چرا كه افزايش آمونياك در درون خاك موجب سمي شدن دانه و از بين بردن آنها خواهد شد.
- اوره را می توان به محصولات ذرت، گندم زمستانه نیز اعمال کرد یا هر دانه کوچک دیگری. با این حال، این برنامه باید در فصول سرد سال باشد. در دوره های گرم (60 درجه فارنهایت یا بالاتر)، اوره در تماس با مواد گیاهی، تمایل به آزاد کردن آمونیاک را دارد.
- اگر اوره در تابستان به چمن ها اضافه شود باید زمانی از کود اوره استفاده کرد که احتمال بارش باران زیاد باشد.
- برای بسیاری از محصولات مقدار نیتروژن خالص در در یک زمان نباید بیش از 20 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار باشد
- برای گیاهانی که از خاک اسیدی برخوردارند اوره یکی از کودهای برتر برای خاک اسیدی است.
اكثر كودهاي آمونياكي و مخصوصا كود اوره ،در هنگام مصرف و پاشيده شدن بر روي سطح زمين كشاورزي مستعد آزاد كردن آمونياك و انتشار آن به اتمسفر مي باشند كه هم موجب پايين آمدن كيفيت هوا و نهايتا آزردگي انسان و مهمترين آيتم آن هدر رفت سرمايه خواهد شد كه مي بايست تا حد امكان از هدر رفت آن جلوگيري گردد.
معمولا انتشار آمونياك از زماني بيشتر شده است كه ضايعات كود حيواني ، مصرف كودهاي صنعتي و همچنين استفاده از انرژي هاي فسيلي بيش از اندازه شده است .سيكل مصرف و هدر رفت آمونياك در شكل ذيل قابل مشاهده مي باشد:
هدر رفت آمونياك از خاكي كه كود شيميايي ازته دريافت مي نمايد تقريبا از حدود صفر تا 50 درصد مقدار مصرف شده كود ازته در آن مي باشد.مقدار هدر رفت آمونياك به محل مصرف و زمان مصرف كود ازته در زمين كشاورزي مستقيما ربط دارد.
بعضي از كودهاي حاوي يون آمونيم از قبيل نيترات آمونيم و سولفات آمونيم در هنگام مصرف در خاك و حل شدن در آب موجود در خاك ،PH خاك را اسيدي و در رنج 4.5 -5.5 مي رساند كه در اين صورت مقدار هدر رفت آمونياك بسيار كم مي باشد.
بعضي از كودها به محض مصرف، مقدار PH خاك را بازي مي نمايند . به عنوان مثال كود اوره به محض مصرف در خاك و تركيب با آب توسط انزيم اوره آز تبديل به كربونات آمونيم شده كه بسيار ناپايدار بوده و سريعا تجزيه و شكسته شده و به آمونياك تبديل مي گردد. مراحل واكنشهاي اوره در خاك چه به صورت جامد و يا مايع مصرف گردد به شرح ذيل مي باشد:
محلول آمونياك خالص كه مستقيما به عنوان كود در مزارع استفاده مي گردد اگر به صورت صحيح و دقيق مصرف نگردد مقدار زيادي آمونياك هدر خواهد داد. معمولا اين مايع كه بسيار فرار مي باشد با تجهيزات خاص و با فشار در عمق 4 الي 8 اينچي سطح خاك تزريق تا از هدر رفت آمونياك نيز جلوگيري گردد. در اين روش آمونياك مايع در سطح زيرين خاك با رطوبت خاك تركيب شده و به يون امونيم تبديل شده و مستقيما جذب ريشه گياه مي گردد. همچنين در بعضي از مزارع از محلول آب آمونیاكي نيز به عنوان كود شيميايي استفاده مي گردد. در اين روش نيز در هنگام ساخت و مصرف محلول آب و آمونياكي مقدار قابل توجه اي از آمونياك هدر مي رود .
مكان استفاده كود شيميايي:
در صورتيكه كود اوره بدون در نظر گرفتن باران و یا آبياري در سطح خاك پاشيده شود مقدار زيادي از آمونياك آن به اتمسفر هدايت خواهد شد.از آنجايي كه اوره به راحتي با آب تركيب و هيدروليز
مي گردد بنابراين بهترين زمان استفاده از آن بلافاصله پيش از بارندگي و يا زمان آبياري مي باشد تا كود اوره توسط آب به سطح زيرين خاك نفوذ نمايد.
اگر كود شيميايي حاوي آمونياك به سطح زميني كه حاوي محصول، پاشيده شود در صوريتكه آن زمين داراي ضايعات حاصل از محصولات قبلی (باقي مانده شاخ و برگ گياهان) باشد آنزيم اوره آز در اين محصولات زياد بوده و اوره قبل از رسيدن به خاك توسط اين آنزيم ها تجزيه و هيدروليز شده و آمونياك زيادي به هوا منتشر مي شود چرا كه ضايعات موجود در سطح زمين به عنوان يك حايل مابين كود و زمين عمل مي نمايد.
تاثیر PH خاك:
مطلب مهم دیگر، توجه به pH خاک می باشد که در جذب شدن مواد غذایی اثرات قطعی دارد. اگر خاک دارای pH بالا یعنی قلیایی یا آهک زیاد باشد، باید کودهائی انتخاب کنیم که پایه اسیدی داشته و استعمال آنها بتدریج موجب تعدیل قلیائیت و پائین اوردن pH خاک گردد، از قبیل سولفات آمونیوم، کلرو آمونیاک، نیترات آمونیوم و بالعکس اگر خاک اسیدی با PH پائین تر از 6.5 باشد، در اینصورت باید کودهائی با پایه قلیائی و آهکی مصرف شود، مانند نیترات دوسود و نظایر آن
تبديل يون امونيم به آمونياك توسط PH خاك كنترل مي گردد. در هنگام هيدروليز اوره به خاطر توليد كربنات آمونيم مقدار PHخاك از مقدار 8 نيز افزايش مي يابد. در هنگام هيدروليز و بالا رفتن PH مقداري آمونياك نيز هدر مي رود. عوامل زيادي از قبيل دما،آنزيم اوره آز ، مقدار غلظت اوره و ضايعات مربوط به گياهان در مقدار هيدروليز اوره تاثير گذار مي باشد. معمولا در طول فصل گرما هيدروليز اوره در طول مدت يك هفته صورت مي گيرد.
مقدار هدر رفت آمونياك در زمينهاي با خاك اسيدي، زياد مي باشد چرا كه با افزودن اوره سريعا محيط اطراف بازي مي شود. و بالعكس در محيط هاي بازي هدر رفت آمونياك بسيار كمتر خواهد بود.
رطوبت زمين:
اگر كود اوره به زميني با رطوبت كم پاشيده شود اين كود به دليل كندي واكنشنهاي بيولوژيكي به آرامي هيدروليز مي گردد و اين درحالي است كه در زمينهاي مرطوب و گرم كه آب نيز از سطح زمين تبخير می گردد مقدار زيادي از آمونياك به اتمسفر هدایت شده و هدر مي رود.به همین دلیل باید در روزهای سردتر عملیات کودپاشی انجام پذیرد
خواص خاك:
تبادل يوني خاك به جهت دريافت يون آمونيم از محلول موجود در خاك بسيار مهم مي باشد. هر چه خاك مربوطه داراي يونهاي تبادل يوني بيشتري باشد مقدار جذب يون آمونيم آن بيشتر شده و نهايتا هدر رفت آمونياك آن كمتر خواهد شد. به همين خاطر خاكهاي شني كه داراي يونهاي تبادلي كمتري مي باشند از هدر رفت آمونياك بيشتري بر خوردار هستند.
سرعت باد:
سرعت باد و خشك بودن زمين كشاورزي دو عاملي هستند كه هدر رفت آمونياك را تشديد مي كنند.
دما:
با توجه به افزايش سرعت واكنش تجزيه اوره در دماي بالاتر ، بنابرين توليد آمونياك نسبت به يون آمونيم بيشتر شده و به همين دليل مقدار هدر رفت آمونياك در دماي بالاي محيط بيشتر خواهد بود.بنابراين در فصول گرم سال مقدار هدر رفت آمونياك زياد مي گردد.شكل 4
شرايط غوطه وري وروان آب :
در شرايط غوطه وري (آبياري زميني و آب شناور )مقدار هدر رفت آمونياك بسيار زياد خواهد بود. مقدار بالاي غلظت آمونياك، بالا بودن PH ، بالا بودن دما و مقدار باد همگي در هدر رفت آمونياك تاثير به سزايي دارند. به عنوان مثال زماني كه اوره به آب شناور ورودي به محصول و يا آب غوطه ور كنار برنج اضافه شود با توجه به هيدروليز اوره به كربنات آمونيم و بالا بودن PH آب ، مقدار هدر رفت آن زياد خواهد بود.در طول روز به دليل عمليات فتوسنتز گياه برنج و جلبلكهاي اطرا ف و جذب CO2 ، مقدار PH از مقدار 9 نيز افزايش یافته و در طول شب به دليل پس دادن CO2 از طريق تنفس گياهان، مقدار PH خاك كاهش مي يابد.
جهت کاهش مقدار آمونیاک آزادشده توسط تجزیه اوره از روشهای زیادی استفاده می نمایند که شامل موارد ذیل می باشند:
- استفاده از مواد پوشش دهنده دانه های کود اوره
- استفاده از ماده تثبیت کننده Triamide (NBPT) N-(n-Butyl)-thiophosphoric که به کود اوره اضافه می شود تا آنزیم اوره آز را کنترل نموده و به عنوان Inhibitor عمل نموده و تجزیه اوره با توجه به مقدار مصرف این ماده افزودنی در طول چند روز و یا دو هفته انجام می گردد.بدین طریق این ماده اجازه خواهد داد تا همزمان با نفوذ اوره در زمین و در هنگام بارندگی و آبدهی، تجزیه توسط آنزیم اوره آز صورت نگیرد.
در صورتيكه جهت تثبيت اوره ، به آن كنترل كننده آنزيم اوره آز، اضافه شود ،در هنگام مصرف اوره ،مقدار هدر رفت آمونياك كاهش مي يابد.كه در شكلهاي ذيل راندمان محصول و عملكرد كنترل كننده آنزيم اوره آز كه در چند نمونه از زمينهاي كشاورزي و با گذشت زمان و با نرخ ثابت اوره در هكتار استفاده شده است قابل مشاهد مي باشد.
پایان
